Năm 1962, tổng thống Mỹ lúc bấy giờ John Kennedy đi thăm cơ quan hàng không Mỹ, Nasa. Trong chuyến tham quan của mình, bắt gặp một người đàn ông đang cặm cụi lau dọn, ông dừng bước hỏi “Ông đang làm gì vậy”. Người đàn ông dừng tay “Thưa tổng thống,” – ông trả lời “Tôi đang giúp đưa con người lên mặt trăng”.

Đi làm có mục đích, luôn là mưu cầu chính đáng của mỗi con người.

Nhưng có một thực tế đang diễn ra, đó là trong thời nay – hay được gọi là thời bốn chấm, có được một mục đích trong công việc có thể lại là một đòi hỏi xa xỉ. Thực vậy, nhìn mỗi cái áo đang mặc thôi, bạn có biết bao nhiêu con người đã “chạm” vào để có nó cho bạn mặc như hiện nay. Có người sẽ làm việc như trồng bông, có người thì sẽ cắt cái cổ áo, có người chỉ may thôi. Bạn, nếu trong cái chuỗi dài trên, khả năng rất cao sẽ là một thành phần khiêm tốn của quy trình này. Đó là chưa kể, làm ra cái áo này còn có thể từ khắp mọi nơi trên thế giới. Và khi tham gia một tổ chức hiện đại điển hình ngày hôm nay, thường bạn sẽ chỉ đóng một vai trò nho nhỏ, khiêm tốn trong nó. Từ từ, đừng nghĩ nó chỉ xảy ra với anh chị em làm trong các ngành sản xuất, dịch vụ, kho bãi hay ăn uống. Kể cả là các thanh niên trong các văn phòng lấp lánh, có vẻ “soang choảnh” cũng gặp phải. Bạn bè tôi khi làm trong tổ chức quốc tế hàng nghìn người, nhất là ban đầu đi làm, sẽ luôn thấy mình chỉ là một phần nhỏ bé của nó. Nhiều lúc bạn sẽ thấy lạc lõng, phần mình làm có ý nghĩa gì đây.

Bản chất việc mình là một phần nhỏ bé trên chẳng có gì là xấu, và bạn cũng nên chấp nhận rằng đó là một tiến trình không thể đảo ngược. Và “cách mạng bốn chấm” càng nhanh, điều này càng thấy mạnh mẽ.

Thế thì chủ yếu phần còn lại là thái độ của bạn với công việc.

Quay trở lại với người đàn ông trong câu chuyện ở trên, bạn thấy được điều gì. Hãy cho mình một phút tưởng tượng mình là người đàn ông lau dọn ở trên. Mỗi ngày đi làm bạn thấy gì. Khả năng rất cao, bạn sẽ chỉ thấy cái bộ lau sàn, và những hàng gạch dài tít tắp của một trung tâm khổng lồ. Nhưng người đàn ông trên, lạ cái, ông nhìn ra xa hơn được những hàng gạch mà hàng ngày ông lau chùi cặm cụi. Cá nhân mình, đọc câu chuyện giản dị trên quan sát và nói chuyện với mọi người (gồm các anh em tài xế Grab/ Go-Viet nhé), mình có ba bài học để bạn có thể giúp bản thân tương đối luôn ở trạng thái mình nhìn ra ít nhất được hai bài học về duy trì động lực và trạng thái “có mục đích” trong công việc.

Một là cố gắng hiểu câu chuyện của tổ chức mình. Bạn có thể bảo tổ chức của bạn làm gì đó cao siêu lắm, thôi bạn chẳng hiểu. E hèm, đọc lại chuyện trên nhé, người đàn ông này làm ở cơ quan hàng không Mỹ, là nơi tập hợp của các thiên tài, của các nhà khoa học hàng đầu thế giới, hẳn là họ làm những điều cao siêu rồi. Nhưng điều cao siêu nào, cơ bản cũng hướng tới những gì đó rất đơn giản – cô đọng. Như trường hợp đây, nhiệm vụ của tổ chức tôi là đưa con người lên mặt trăng. Có thể còn những mục đích chính trị – kinh tế gì đó khác sâu xa hơn của mỗi tổ chức. Nhưng cơ bản, tổ chức nào cũng sẽ luôn có những sứ mệnh cực kì giản dị, nhân văn, và con người. Ví dụ, nhìn lại cái áo mình mặc, và mình làm ra, thì sứ mệnh của mình là cho anh chị em đẹp hơn, mặc đồ mát mẻ hơn – hay ấm áp hơn chẳng hạn. Cứ nhìn mỗi chiếc áo, là một người sướng vì mặc đẹp là cũng thấy có ý nghĩa rồi. Và mỗi lần bạn nghĩ rằng ôi xời, cái “mục đích” mình dán vào xa xôi quá, hãy nhớ lại người đàn ông lau dọn giúp Neil Amstrong đặt những bước chân vĩ đại đầu tiên trên mặt trăng. Đừng tự hạ thấp giá trị công việc của mình.

Hai là hiểu mình đóng góp phần nào trong tổ chức. Như mình có nói ở trên, bản chất giờ làm ra được một sản phẩm dịch vụ, dù đơn giản mấy, nó cũng gồm rất nhiều khâu. Bạn thường chỉ làm một khâu trong đó. Kể cả ông lãnh đạo cũng vậy thôi, nhiệm vụ của ông cũng cơ bản là nghĩ việc dùng người, chăm sóc anh em. Xét ra ông cũng chỉ là một phần của cỗ máy, y như những người nhân viên khác vậy. Nên làm gì, hiểu được khúc mình làm, ảnh hưởng sao trong tổ chức cũng giúp bạn “có mục đích” hơn trong công việc hàng ngày. Đơn cử như việc, đầu ra của bạn thường là đầu vào người kế tiếp. Bạn làm ăn lởm, người sau sẽ hứng, và rất có thể từ khâu bạn làm sai, cho tới tay khách hàng là hoàn toàn các công đoạn bị lãng phí. Vì có thể bạn sẽ phải giao lại một sản phẩm mới cho Khách hàng mà.

Ba là nhìn ra ngoài cả chính công việc mình làm và tổ chức mình đang làm cho. “Dụ khị” bản thân bằng hai cách trên không phải lúc nào cũng hiệu quả. Nhưng tôi chắc chắn đầu tiên đi làm, chẳng cần biết là việc gì đó là cho bản thân mình. Cái cho mình đó, nó rất nhiều trường hợp là cho cả người khác: là vợ, là con, là ông bà già ở trong quê. Là một bạn sinh viên đi làm kho để bố mẹ đỡ gửi tiền ra chẳng hạn. Đây là đúng nghĩa là bạn nhìn ra xa hơn cả “những hàng gạch” & “cây lau nhà”. Mình đã gặp không biết bao nhiêu anh em lúc lái xe là hăng hái kể về con. Em ơi, anh giờ thì không khá lắm rồi, mà thôi, cố cho đứa nhỏ. Mà được cái nó học chăm lắm. Mình hình dung được anh em rạng rỡ thế nào nhất là cái đoạn “nó học được lắm”. Đó đi làm nhiều khi là vậy, tận hưởng giá trị công việc mình vượt ra xa hơn cái chính cái công đoạn cụ thể mà mình đang làm là đây.

Vì vậy, hôm nay có thể là một ngày rất mệt mỏi, bạn chán không thể chịu được. Hãy lần lượt trả lời 3 câu hỏi:

• Tổ chức tôi làm gì? Nó sinh ra để giúp gì cho xã hội
• Tôi đang làm khúc nào, giá trị gì cho tổ chức, cho người tiếp theo tiếp nhận công việc của tôi?
• Bữa nay tôi đi làm, có hi sinh có vì ai vượt qua bản thân mình không?

Chúc bạn một ngày đi làm “có mục đích”.